Rozliczenie wspólnie z małżonkiem na PIT-37

2019-04-12

Z zasady każdy podatnik jest indywidualną jednostką, która powinna rozliczać się samodzielnie. Ta ogólna zasad reguła została wyrażona w art. 6, ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych. Ustawodawca zauważa jednak, że wielu ludzi łączy się w pary - małżeństwa i zaczyna prowadzić wspólne gospodarstwo domowe, łącząc się również finansowo. W związku z tym, w kolejnych ustępach tego artykułu opisujemy możliwość rozliczenia wspólnego małżonków. Zachodzi ono jednak na określonych zasadach, tym niemniej w praktyce pojawiają się czasami pytania i problemy. Aby ich uniknąć przed wspólnym rozliczeniem, warto zapoznać się z jego najważniejszymi zasadami.


Przepisy i zasady podstawowe dla małżonków

Wspólne rozliczenie PIT małżonków wykonywane jest na standardowych formularzach, dostępnych dla nich również indywidualnie – na przykład PIT-37 oraz PIT-36. Aby skorzystać z tej opcji, należy jednak spełniać wymagania ustawowe. Do podstawowych, aktualnych warunków dla PIT 2019, wymienić należy:

  • podatnicy muszą pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy;

  • pomiędzy małżonkami musi istnieć przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa;

  • ten sposób opodatkowania nie ma zastosowania w przypadku gdy chociaż jeden małżonek do swojego PIT powinien zastosować art. 30c (podatek liniowy) lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy o podatku tonażowym, czy też ustawy o aktywizacji przemysłu okręgowego i przemysłów komplementarnych.

Wspólne opodatkowanie w ramach PIT 2019, odbywa się poprzez wspólny wniosek wyrażony na zeznaniu podatkowym - na przykład PIT-37. Wtedy małżonkowie będą opodatkowywali swoje dochody łącznie, po uprzednim odliczeniu ustawowo możliwych kwot (ulgi i odliczenia). W praktyce taki wniosek na PIT, może zostać wyrażony przez jednego z małżonków (za obydwoje z nich). Tego typu jednoosobowe oświadczenie, urząd potraktuje na równi z oświadczeniem o upoważnieniu przez małżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie. Warto jednak pamiętać, że nadal jest to dokument urzędowy, zaś składane oświadczenie składa się w PIT pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

W praktyce pojawia się wiele pytań dotyczących małżonków pozostających w separacji. W takiej sytuacji odpowiedź zależy od rodzaju separacji – faktycznej (wtedy gdy podatnicy małżonkowie nie żyją razem, ale nigdzie tego nie zgłosili), czy potwierdzonej urzędowo. Co do separacji faktycznej, jeżeli małżonkowie nadal pozostają w formalnym związku małżeńskim, posiadają wspólność majątkową oraz spełniają inne wymogi prawne – to sam fakt oddzielnego zamieszkiwania nie skreśla ich możliwości do wspólnego rozliczenia PIT. Co do faktycznej separacji, uregulowanej na przykład przez Sąd – w takim wypadku najprawdopodobniej małżonkowie nie spełnią jednego z podstawowych wymogów dla wspólnego rozliczenia PIT – pozostawania we wspólności majątkowej. Z tego powodu nie będą mogli rozliczyć się na jednym druku, czy e-deklaracji.


Wyjątkowa sytuacja wdów i wdowców w PIT

Jedną z wyjątkowych sytuacji, którą zauważa ustawodawca przy zasadach dotyczących rozliczenia PIT, jest przypadek śmierci jednego z małżonków. Wtedy pozostający wdowiec lub wdowa stawałaby przed koniecznością złożenia samodzielnego rozliczenia podatkowego – bo de facto, związek małżeński kończy się wraz ze śmiercią jednego z małżonków. Była by to potencjalnie sytuacja niekorzystna, dla i tak już poszkodowanego odejściem najbliższej podatnika. Dlatego jeżeli w trakcie roku podatkowego PIT 2018 zmarł małżonek, to przy PIT 2019 składanym do 30 kwietnia 2019 roku, jego drugi małżonek będzie mógł nadal rozliczyć się w fikcji wspólności małżeńskiej. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów:


  • jeżeli związek małżeński został zawarty przed rozpoczęciem roku podatkowego, a małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,

  • pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego, przed złożeniem zeznania podatkowego.


Oznacza to, zgodnie z komentarzami doktryny do ustawy, że prawo do wspólnego opodatkowania dotyczy zarówno małżonków, którzy owdowieli po zakończeniu rozliczanego roku podatkowego (przed złożeniem zeznania PIT), jak i małżonków, którzy owdowieli w trakcie rozliczanego roku podatkowego. Ważne dla ustalenia czy małżonek wdowiec może złożyć wspólną deklarację PIT-37 jest określenie, czy małżeństwo istniało w momencie, w którym rozpoczynał się nowy rok podatkowy - dla PIT 2019: czy istniało 1 stycznia 2018 roku.


Problemem obecnego uregulowania jest patrzenie na kwestię rozliczenia zmarłego małżonka, wyłącznie przez pryzmat pozostającej wdowy lub wdowca. Brak bowiem obecnie mechanizmów, które mogłyby uchronić ewentualnie skonfliktowanych z wdową / wdowcem innych spadkobierców – na przykład dzieci.


Podsumowanie i rekomendacje

Do wspólnego rozliczenia PIT małżonków potrzebny jest wniosek, nie jest on jednak żadnym odrębnym dokumentem - jest zawarty w ramach funkcjonujących formularzy, na przykład: PIT-37. Złożenie wniosku następuje więc przez samo zakreślenie odpowiedniego pola, w standardowym rozliczeniu rocznym. Można to wykonać zarówno na zeznaniu podatkowym w formie tradycyjnej, jak i elektronicznej e-PIT. Nie ma konieczności żeby PIT podpisywali oboje małżonkowie.





Wydanie nr 89/2024 z dnia 29.03.2024 ISSN: 2391 – 6214